ถุงมือกันสารเคมีคืออะไร เลือกยังไงให้ปลอดภัยสำหรับงานโรงงานและห้องแล็บ

ถุงมือกันสารเคมีคืออะไร?

ถุงมือกันสารเคมี (Chemical Resistant Gloves) คือถุงมือที่ออกแบบมาเพื่อป้องกันมือจาก

• สารเคมีที่กัดกร่อน (กรด–ด่าง)

• ตัวทำละลาย (Solvent) เช่น ทินเนอร์ แอลกอฮอล์ อะซิโตน

• น้ำยาในกระบวนการผลิตหรือทดลอง

• ไอระเหย/ละอองเคมีที่อาจซึมผ่านวัสดุได้

โดยใช้วัสดุเฉพาะ เช่น ไนไตรล์ (Nitrile), นีโอพรีน (Neoprene), PVC, บิวทิล, ไนไตรล์ผสมยางสังเคราะห์ ฯลฯ ซึ่งแต่ละชนิดมี “จุดแข็ง–จุดอ่อน” ต่อสารเคมีไม่เหมือนกัน (ไม่มีถุงมือชนิดเดียวที่ป้องกันได้ทุกสาร)

สำหรับงานโรงงานและห้องแล็บ ถุงมือกันสารเคมีถือเป็น PPE (อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล) ที่สำคัญมาก เพราะช่วยลดความเสี่ยงผิวไหม้ ระคายเคือง และสารเคมีซึมผ่านเข้าสู่ร่างกายผ่านผิวหนังได้

ทำไมงานโรงงานและห้องแล็บต้องใช้ถุงมือเฉพาะ?

ในโรงงานและห้องทดลอง สารเคมีที่ใช้มักมีคุณสมบัติ เช่น

• กัดกร่อนสูง (กรดเข้มข้น, ด่างรุนแรง)

• ระเหยไว ติดไฟง่าย

• เป็นสารอินทรีย์ ตัวทำละลายที่ซึมผ่านถุงมือทั่วไปได้

• มีผลต่อสุขภาพทั้งแบบเฉียบพลัน (แสบไหม้ ระคายผิว) และเรื้อรัง (สะสมในร่างกาย)

การใช้ถุงมือผ้าธรรมดา หรือถุงมือยางแบบใช้ในครัวเรือน มัก ป้องกันได้ไม่พอ และบางครั้งอาจดูดซับสารเคมีไว้กับถุงมือ ทำให้สัมผัสสารเคมีนานขึ้นโดยไม่รู้ตัว

เพราะฉะนั้น การเลือก “ถุงมือถูกประเภท” ให้ตรงกับสารเคมีและลักษณะงาน จึงสำคัญพอ ๆ กับการใส่ถุงมือเอง

1. รู้ก่อนว่าทำงานกับสารเคมีอะไร

ก่อนเลือกถุงมือ ให้ตอบคำถามนี้ให้ชัดก่อน:

1. ใช้สารเคมีอะไรบ้าง?

   • กรด (HCl, H₂SO₄, HNO₃ ฯลฯ)

   • ด่าง (NaOH, KOH)

   • ตัวทำละลาย (ทินเนอร์, MEK, IPA, อะซิโตน, โทลูอีน ฯลฯ)

   • น้ำมัน, น้ำยาทำความสะอาด, น้ำยาฆ่าเชื้อ

2. ความเข้มข้นเท่าไหร่?

   • กรดเจือจางกับกรดเข้มข้น ความเสี่ยงไม่เท่ากัน

   • บางตัวทำละลายที่ดูเหมือนไม่แรง แต่ซึมผ่านถุงมือบางชนิดเร็วมาก

3. ลักษณะการสัมผัส

   • แค่กระเด็น / หกเล็กน้อยเป็นครั้งคราว

   • จุ่มมือหรือจับภาชนะเปียกสารตลอดเวลา

   • ทำงานต่อเนื่องหลายชั่วโมง

ยิ่งรู้ข้อมูลสารเคมีละเอียดเท่าไหร่ เลือกถุงมือได้ตรงยิ่งขึ้น

2. เลือกวัสดุถุงมือให้เหมาะกับสารเคมี

ตัวอย่างวัสดุที่ใช้บ่อย และแนวทางเลือกแบบเข้าใจง่าย (ภาพรวมคร่าว ๆ):

• ไนไตรล์ (Nitrile)

  • เหมาะกับ: น้ำมัน, น้ำมันเครื่อง, สารเคมีในงานอุตสาหกรรมทั่วไป, ตัวทำละลายหลายชนิด

  • จุดเด่น: ทนการฉีกขาดและการเจาะดี, ไม่แพ้ง่ายแบบลาเท็กซ์

  • นิยมใช้ในโรงงาน, ห้องแล็บบางประเภท, งานผสมสารเคมี

• นีโอพรีน (Neoprene)

  • เหมาะกับ: กรด–ด่างหลายชนิด, สารเคมีบางกลุ่ม, น้ำมัน

  • จุดเด่น: ทนเคมีเฉพาะหลายชนิดได้ดี และมีความยืดหยุ่นพอสมควร

• PVC (โพลีไวนิลคลอไรด์)

  • เหมาะกับ: กรด–ด่าง, สารละลายเกลือ, สารเคมีในงานทำความสะอาดอุตสาหกรรมบางประเภท

  • จุดเด่น: กันของเหลวได้ดี เหมาะกับงานเปียก และมักมีราคาย่อมเยา

• บิวทิล / วิตอน / เคมีเฉพาะทาง

  • เหมาะกับ: ตัวทำละลายแรง, สารอินทรีย์เฉพาะทาง, งานแล็บที่เสี่ยงสูง

  • จุดเด่น: ทนต่อการซึมผ่านของสารเคมีบางกลุ่มได้ดีกว่าถุงมือทั่วไป

  • มักใช้ในห้องแล็บขั้นสูง หรืออุตสาหกรรมที่ใช้สารเคมีพิเศษ

เคล็ดลับ: ผู้ผลิตถุงมือกันสารเคมีส่วนใหญ่จะมี “Chemical Resistance Chart” ให้เช็กได้ว่า ถุงมือรุ่นไหนทนสารตัวใดและได้นานประมาณเท่าไหร่ – ก่อนซื้อหรือใช้งานจริง ควรขอข้อมูลนี้จากซัพพลายเออร์หรือดูจากเว็บไซต์แบรนด์

3. เลือกความหนาและความยาวให้เหมาะกับงาน

ความหนา (Thickness)

• ถุงมือหนา → ป้องกันได้ดี ทนการฉีกขาด/ทะลุได้มาก แต่ “ความรู้สึกสัมผัส” จะลดลง เลยหยิบจับของเล็ก ๆ ยากขึ้น

• ถุงมือบาง → เหมาะกับงานที่ต้องการความละเอียด เช่น หยิบหลอดทดลอง, งานชั่งสารในห้องแล็บ แต่ต้องมั่นใจว่าปลอดภัยพอสำหรับสารที่ใช้

ความยาว (Length)

• งานที่มีโอกาสโดนเฉพาะมือ/ข้อมือ → ใช้แบบยาวประมาณข้อมือ–กลางแขนก็เพียงพอ

• ถ้ามีโอกาสกระเด็น/ไหลย้อนลงมาตามแขน → เลือกแบบ ยาวถึงข้อศอก หรือยาวคลุมแขน

สำหรับโรงงานและห้องแล็บที่ต้องเทสารจากภาชนะใหญ่ หรือใช้สารกัดกร่อนเข้มข้น การเลือกถุงมือแบบยาว จะช่วยลดโอกาสสารกระเด็นโดนแขนได้ดีมาก

4. เลือกขนาดให้พอดีมือ ไม่หลวม–ไม่คับเกินไป

ถุงมือที่ ใหญ่ไป

• หลุดง่าย

• หยิบจับของลื่น ๆ ยาก

• เสี่ยงถุงมือเกี่ยวกับเครื่องจักร / ขอบอุปกรณ์

ถุงมือที่ คับไป

• ใส่แล้วเมื่อยมือ

• ทำให้ใช้งานหนัก ๆ ได้ไม่นาน

• วัสดุอาจตึงจนฉีกขาดง่ายขึ้น

ควรลองสวมให้พอดีมือ ขยับกำ–แบมือแล้วไม่อึดอัด และปลายนิ้วไม่เหลือย้วยมากเกินไป

5. ใช้งานอย่างถูกวิธี ถึงจะปลอดภัยจริง

แม้เลือกถุงมือถูกแล้ว แต่ถ้าใช้งานไม่ถูกต้อง ก็ยังเสี่ยงอยู่ดี

หลักการใช้งานสำคัญ:

• ตรวจสอบถุงมือก่อนใช้ทุกครั้ง ว่ามีรูรั่ว ฉีกขาด หรือสนิมเคมีเกาะหรือไม่

• ไม่ใช้ถุงมือเส้นเดิม “สัมผัสสารคนละชนิด” ปะปนกัน โดยเฉพาะสารที่เกิดปฏิกิริยากันได้

• ถ้าถุงมือสัมผัสสารเคมีหนัก/เข้มข้นนาน ๆ → ใช้เสร็จแล้วให้ล้างตามคู่มือ (ถ้าล้างได้) หรือทิ้งตามระเบียบของเสียอันตราย

• เวลา ถอดถุงมือ ให้ถอดแบบ “ไม่ให้ผิวสัมผัสด้านนอก” (พับถุงมือกลับด้านเข้าข้างใน)

และที่สำคัญมาก:

• อย่าใช้ถุงมือกันสารเคมีจับอาหารหรือของใช้ส่วนตัว เช่น โทรศัพท์, ขวดน้ำ, ลูกบิดประตู เพราะอาจเป็นการแพร่กระจายสารเคมีไปโดนตัวเองและคนอื่น

6. ดูมาตรฐานและการรับรอง (ถ้ามี)

สำหรับงานโรงงานและห้องแล็บที่มีความเสี่ยงสูง ควรเลือกถุงมือที่มีการรับรองมาตรฐาน เช่น

• มาตรฐานยุโรปกลุ่ม EN 374 (สำหรับถุงมือป้องกันสารเคมีและจุลชีพ)

• มาตรฐานอื่น ๆ ตามประเภทงาน (เช่น ถ้างานเกี่ยวกับความร้อน/ไฟ ร่วมด้วย ก็ต้องดูมาตรฐานกันความร้อนเพิ่มเติม)

แม้ผู้ใช้งานทั่วไปอาจไม่ได้จำรหัสมาตรฐานทั้งหมด แต่เวลาเลือกซื้อสามารถ

• ขอใบข้อมูลจำเพาะ (Data Sheet)

• ขอดูสัญลักษณ์มาตรฐานบนกล่อง/บนตัวถุงมือ

เพื่อยืนยันว่าถุงมือถูกออกแบบและทดสอบเพื่อใช้กับสารเคมีจริง

7. เปลี่ยนถุงมือเมื่อไหร่ดี?

อย่ารอให้ขาดแล้วค่อยเปลี่ยน โดยเฉพาะงานสารเคมี

ควรพิจารณาเปลี่ยนทันทีเมื่อ:

• ถุงมือเริ่มเหนียว นิ่ม หรือแข็งผิดปกติ

• มีรอยแตก, รอยขีดข่วนลึก, สีเปลี่ยนผิดปกติจากสารเคมี

• มีกลิ่นสารเคมีติดแม้ล้างแล้ว

• ทำงานกับสารแรง และใช้ถุงมือผ่านเวลาที่ผู้ผลิตแนะนำ (หากมีระบุเวลาต้านทานการซึมผ่าน)

การเปลี่ยนถุงมือให้ทันเวลาถือเป็นการ “ลงทุนด้านความปลอดภัย” ที่คุ้มค่ากว่ารักษาอาการจากสารเคมีโดนผิวหนังแน่นอน

สรุป: เลือกถุงมือกันสารเคมีอย่างไรให้ปลอดภัย

1. รู้ก่อนว่าทำงานกับสารเคมีอะไร เข้มข้นแค่ไหน สัมผัสนานไหม

2. เลือกวัสดุถุงมือให้ตรงสารเคมี (ไนไตรล์, นีโอพรีน, PVC, บิวทิล ฯลฯ)

3. เลือกความหนา–ความยาว–ขนาดให้เหมาะกับงานและมือผู้ใช้

4. ใช้งานให้ถูกวิธี ทั้งตอนใส่ ระหว่างทำงาน และตอนถอด

5. ดูมาตรฐาน/ข้อมูลจากผู้ผลิต เพื่อความมั่นใจว่าเหมาะกับสารและงานจริง

6. เปลี่ยนถุงมือเมื่อเริ่มเสื่อม ไม่ฝืนใช้ต่อเพราะ “ยังไม่ขาด”

ถ้าเลือกและใช้ถุงมือกันสารเคมีอย่างถูกต้อง ทั้งโรงงานและห้องแล็บจะปลอดภัยขึ้นมาก ลดโอกาสอุบัติเหตุและปัญหาสุขภาพที่เกิดจากการสัมผัสสารเคมีโดยตรง

#ถุงมือกันสารเคมี #ถุงมือเซฟตี้ #อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล #PPE #ความปลอดภัยในโรงงาน #ความปลอดภัยในห้องแล็บ #โรงงานอุตสาหกรรม #LabSafety #ChemicalSafety

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมติดต่อเราได้ที่ Line :@516hquje