หน้ากาก N95 ทำงานยังไง? ป้องกันไวรัสและมลภาวะได้อย่างไร

หน้ากาก N95 คืออะไร?

หน้ากาก N95 คือหน้ากากกรองอนุภาคชนิดหนึ่ง (Respirator) ที่ถูกออกแบบมาให้

• กรองอนุภาคขนาดเล็กในอากาศได้อย่างน้อย 95%

• ตามมาตรฐาน NIOSH (สหรัฐฯ) สำหรับอนุภาคที่ ไม่ใช่น้ำมัน (Non-oil)

ตัวเลข “95” = กรองได้อย่างน้อย 95%
ตัวอักษร “N” = ใช้กับสภาพแวดล้อมที่ไม่มีละอองน้ำมันปนเปื้อนในอากาศ

จุดเด่นของหน้ากาก N95 คือ ป้องกันได้ทั้งฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 และละอองฝอยที่มีเชื้อโรค (เช่น ไวรัส แบคทีเรีย ที่เกาะมากับละอองน้ำหรืออนุภาคอื่น ๆ)

หน้ากาก N95 ป้องกันไวรัสและมลภาวะได้ “ด้วยหลักการอะไร”?

การทำงานของหน้ากาก N95 ไม่ได้มีแค่ “รูเล็กเลยกันฝุ่น” แต่ใช้ หลายกลไกผสมกัน บนแผ่นกรองแบบพิเศษ (Filter Media) ได้แก่

1. โครงสร้างเส้นใยถี่และซับซ้อน

แผ่นกรองในหน้ากาก N95 ทำจาก เส้นใยโพลีโพรพิลีน (PP) เส้นเล็กมาก เรียงตัวแบบซ้อนกันเป็นชั้น ๆ

ช่วยดักจับอนุภาคด้วย 3 กลไกหลัก

• การสกัดกั้น (Interception)
  อนุภาคที่ลอยผ่านอากาศ “เฉียดผ่าน” เส้นใย แล้วโดนเส้นใยดักไว้

• การชนติด (Inertial Impaction)
  อนุภาคที่เคลื่อนที่เร็วกว่าจะ “ออกนอกทาง” ของแนวลม แล้วพุ่งชนเส้นใยจนติดอยู่

• การแพร่กระจาย (Diffusion)
  อนุภาคที่เล็กมาก ๆ (ระดับนาโนเมตร) จะเคลื่อนที่แบบสุ่ม (Brownian motion) ทำให้มีโอกาสชนและติดกับเส้นใยได้มากขึ้น

ด้วยโครงสร้างถี่ + หลายชั้น อากาศผ่านได้ แต่อนุภาคเล็ก ๆ ถูกดักจับทีละชั้น

2. ประจุไฟฟ้าสถิตบนเส้นใย (Electret Filter)

จุดสำคัญของหน้ากาก N95 คือ เส้นใยถูกชาร์จไฟฟ้าสถิตไว้
ทำให้เส้นใยมีคุณสมบัติ “ดึงดูด” อนุภาคที่มีประจุ หรืออนุภาคที่มีขั้ว

• อนุภาคเล็กมากที่ปกติอาจหลุดผ่านช่องว่างระหว่างเส้นใย
  → จะถูกแรงไฟฟ้าสถิตดึงดูดให้มาติดอยู่ที่เส้นใย

• ทำให้หน้ากาก กรองได้ดีโดยที่ไม่ต้องทำให้แผ่นกรองแน่นจนหายใจไม่ออก

นี่คือเหตุผลว่าทำไม N95 ถึงกรองอนุภาคเล็กระดับที่เกี่ยวข้องกับ PM2.5 และละอองฝอยที่พาไวรัสมาด้วย ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

3. การซีล/แนบสนิทกับใบหน้า (Fit)

ต่อให้แผ่นกรองดีแค่ไหน ถ้าหน้ากาก ไม่แนบสนิทกับใบหน้า อากาศจะ “เล็ดลอดข้าง ๆ”

หน้ากาก N95 ถูกออกแบบให้

• มีโครงลวดบริเวณสันจมูก → บีบให้แนบกับสันจมูก

• มีสายรัดรอบศีรษะ (ไม่ใช่คล้องหูแบบแมสก์ทั่วไป) → ช่วยให้แน่นและมั่นคง

• โครงหน้ากากโค้งรับกับรูปหน้ามากกว่าหน้ากากอนามัยทั่วไป

เมื่อใส่ถูกต้อง อากาศส่วนใหญ่จะ ผ่านแผ่นกรอง ไม่ใช่ผ่านช่องโหว่ด้านข้าง
→ ทำให้การป้องกันฝุ่น PM2.5 และละอองฝอยที่มีเชื้อโรค มีประสิทธิภาพสูงกว่าหน้ากากทั่วไป

N95 ป้องกันไวรัสได้ “ยังไง” ในชีวิตจริง?

ไวรัสส่วนใหญ่ไม่ได้ลอยเดี่ยว ๆ ในอากาศ แต่

• เกาะอยู่กับ ละอองฝอยจากการไอ จาม พูด

• หรือติดมากับละอองละอองเล็ก ๆ (Aerosol)

หน้ากาก N95 สามารถ

• กรองละอองที่มีเชื้อโรคติดมาได้อย่างมีประสิทธิภาพ (เมื่อใส่ถูกวิธี)

• ลดโอกาสสูดเอาละอองที่มีไวรัสเข้าทางจมูกและปาก

อย่างไรก็ตาม

N95 “ช่วยลดความเสี่ยง” แต่ไม่ได้ป้องกัน 100%
ยังควรใช้ร่วมกับ

• การล้างมือ

• การเว้นระยะห่าง

• การระบายอากาศในพื้นที่ปิด

โดยเฉพาะในสถานที่เสี่ยง เช่น โรงพยาบาล ห้องแล็บ หรือพื้นที่แออัด

N95 กับการป้องกัน PM2.5 และมลภาวะทางอากาศ

ฝุ่น PM2.5 มีขนาดเล็กมาก (เส้นผ่านศูนย์กลาง < 2.5 ไมครอน)
ถ้าเป็นหน้ากากผ้าหรือหน้ากากอนามัยทั่วไป มักป้องกันได้ไม่ดีเท่า N95

หน้ากาก N95 ที่ได้มาตรฐานและใส่ถูกต้องสามารถช่วย:

• ลดการสูดฝุ่น PM2.5 เข้าสู่ระบบทางเดินหายใจ

• ลดการระคายเคืองต่อปอด หลอดลม และหัวใจในระยะยาว

• เหมาะสำหรับวันที่ค่าฝุ่นสูง หรือคนที่ต้องทำงานกลางแจ้ง/ในเมืองที่มลพิษเยอะ

ใช้ N95 ให้ได้ผล ต้องทำอะไรบ้าง?

1. เลือกหน้ากากที่ได้มาตรฐาน

• มีสัญลักษณ์ N95 / FFP2 หรือเทียบเท่า จากหน่วยงานมาตรฐาน

• มีชื่อผู้ผลิต/แบรนด์ชัดเจน

2. ใส่ให้ถูกวิธี

• สวมหน้ากากให้ครอบจมูก–ปาก

• ดึงสายรัดให้อยู่ตำแหน่งรัดท้ายทอยและด้านบนศีรษะ

• บีบโครงลวดตรงสันจมูกให้แนบสนิท

ลองหายใจแรง ๆ

• ถ้ารู้สึกลมออกด้านข้างเยอะ → แนบไม่สนิท ต้องจัดใหม่

3. ไม่ใช้ซ้ำเกินจำเป็น

• หน้ากาก N95 ส่วนใหญ่ ออกแบบมาเป็นแบบใช้ครั้งเดียว

• ถ้ามีเหงื่อ/ชื้น/สกปรก/หายใจลำบากผิดปกติ → ควรเปลี่ยนชิ้นใหม่

ข้อจำกัดที่ควรรู้

• คนที่เป็นโรคหัวใจ/ปอดบางกลุ่ม อาจรู้สึกหายใจลำบากเมื่อใช้ N95 → ควรปรึกษาแพทย์ก่อน

• N95 ไม่ได้ป้องกัน ก๊าซพิษ/ไอสารเคมีโดยตรง ต้องใช้หน้ากากชนิดกรองไอเคมีเฉพาะ (Chemical Cartridge) แทน

• หนวดเคราหนา ๆ อาจทำให้หน้ากากแนบไม่สนิท → ประสิทธิภาพลดลง

สรุป: ทำไม N95 จึงช่วยป้องกันไวรัสและมลภาวะได้ดี?

เพราะหน้ากาก N95

1. ใช้แผ่นกรองเส้นใยละเอียดหลายชั้น

2. มีไฟฟ้าสถิตช่วยดักจับอนุภาคเล็ก

3. ออกแบบให้แนบสนิทกับใบหน้า ลดอากาศเล็ดลอดข้าง ๆ

ทำให้มันสามารถช่วยลดการสูด ฝุ่น PM2.5, ละอองที่มีไวรัส/แบคทีเรีย, มลภาวะทางอากาศ ได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงกว่าหน้ากากทั่วไป เมื่อใช้ถูกต้องและพอดีกับใบหน้า

#หน้ากากN95 #หน้ากากกันฝุ่น #ป้องกันPM25 #ป้องกันไวรัส #หน้ากากอนามัย #สุขภาพทางเดินหายใจ #อากาศเป็นพิษ #มลภาวะทางอากาศ #HealthSafety #PPE

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมติดต่อเราได้ที่ Line :@516hquje